Bilgi ve İletişim faaliyetlerinin 2021 ilk çeyrek büyümesi %18,1 olarak gerçekleşti. Pandemi dönemindeki büyüme nasıl gerçekleşti? Çip krizi ne durumda, ne zaman aşılacak? Karel 2021 yılını nasıl geçiriyor? Karel'in otomotiv elektroniği üretimi ne zaman başlayacak? Karel Teknik Murahhas Üyesi ve Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Yönetim Kurulu Başkanı Yaman Tunaoğlu, BloombergHT canlı yayınında değerlendirdi.
Video kaydını podcast olarak da dinleyebilirsiniz;
Video metni:
Yaman Bey merhaba, bugün açıklanan büyüme rakamlarında özellikle bilişim, teknoloji ve elektronik tarafta desteğin %11’lerin üzerine geldiğini ve aslında komponentler içerisinde en önemli katkının da bu sektörden sağlandığını gördük. Siz de bu sektörde hizmet veren bir şirket olarak 1. Çeyrek tarafını sizden binlemek isteriz.
Elektronik sektörü son dönemde çok konuşuluyor, özellikle çip krizi nedeniyle. Bu durum otomotiv sektörünü ciddi şekilde etkiledi ama elektroniğin içinde olduğu tüm sektörleri etkiledi. Ciddi bir değişim yaşıyoruz ve pandemi de bunu çok hızlandırdı. Teknoloji artık her dikeyde, her tür üründe yer almak durumunda. Teknoloji dediğiniz zaman da elektronik daima onun içinde var. Bu nedenle elektronik sanayi için bir fırsat döneminden geçiyoruz. Doğal olarak ekonomilerde katma değerli gelirlerin artması açısından baktığınız zaman da teknolojik ürünler yani içinde elektronik çözümlerin de olduğu ürünler önem kazanıyor.
İlk 3 aylık büyümede sanıyorum yurtdışı talebin artışı da var. Beyaz eşyada tarafında %40’a yakın yurtiçi artış var. Sanıyorum %26 civarında yurtdışı satışlarda artış var. Artık teknoloji her türlü üründe yer aldığı için elektronik sanayi tarafında bu çip krizini de önümüzdeki senenin ortalarında atlattıktan sonra ciddi bir gelişme göreceğiz. TESİD olarak da bunu sürekli tekrarlıyoruz. Sadece kendi üyelerimiz ile değil, elektroniğe ihtiyaç duyan diğer sektör firmalarıyla, firmalar arası ilişkileri sağlamaya ve beraber çalışmalarını teşvik etmeye çalışıyoruz. Çünkü gerçekten ortaklaşa iş yapmanın gerektiği bir dönemdeyiz, bu fırsatı kaçırmamamız gerekir.
Her sektör için pandemi olumlu değildi, hizmet ve turizm olumsuz etkilendi. Gıda perakendecisinde, bilişimde teknolojik yatırımlar, tam tersi pozitif katkı sağladı. Siz Karel olarak, pandeminin bilançonuza, gelirlerinize ve iş yapış biçimlerine etkisine baktığınızda ne görüyorsunuz? Son bir yılı şirket için özetleyebilir misiniz?
Pandemi bizi kötü yönde etkilemedi açıkçası. Aksine bu sene ilk çeyrekteki gelirimiz geçen seneye kıyasla TL olarak %64 civarında, dolar olarak da %30 oranında arttı. Telekom sektörü, elektronik üretim, savunma sanayi gibi bizim çalıştığımız alanlar pandemiden doğal olarak çok fazla etkilenmedi. Çünkü bunlar devam ettirilmesi gereken kritik sektörler. Özellikle iletişim ve savunma. Beyaz eşya tarafında geçen sene bir yavaşlama vardı ama bu yıl çok hızlı şekilde telafi ediyor. Bu durum direkt olarak bize de yansıyor. Karel olarak baktığımızda bu bizim en başarılı senelerimizden biri olacak gibi gözüküyor.
İlk üç ay için geçen seneye göre bakarsak, elektronik üretim tarafındaki gelir ağırlığımız arttı doğal olarak. Çünkü pandemiden dolayı bir ertelenen bir elektronik üretim vardı, bir talep vardı, o geldi. Artı olarak insanlar pandemi ile beraber biraz daha teknoloji kullanmaya başladılar evlerine kapandıkları için. Onun getirdiği bir artış da var. Bu nedenle elektronik üretim tarafında önemli bir artış oldu. Telekom tarafında da bu sene bir artış var. O da operatörlerin yeni teknolojilerle ilgili altyapı çalışmalarından kaynaklanan bir durum. Zaten dijital dönüşümü değerlendirdiğimizde altyapı dediğimiz zaman, özellikle mobil altyapı gündeme geliyor. İlerde 5G, şimdilerde 4,5G. Dolayısıyla bu yönde de ciddi yatırımlar yapılıyor. Biz de Karel olarak bu yatırımların içerisinde yer alıyoruz.
Bahsettiğiniz bu süreç hisseye de pozitif yansıdı. Nasıl görüyorsunuz hissenin seviyesini?
Türkiye’de baktığınızda gerçekten teknoloji şirketi olarak hem Ar-Ge yeteneği hem üretim yeteneği olan, bunları hızlı bir şekilde, çevik bir şekilde kullanıp farklı alanlara girebilen çok fazla firma yok. Böyle bir dönemde elektronik yeteneğin, yetkinliğin öne çıktığı bir dönemde bu değerlemeler artık doğru noktalara geliyor. Biz Karel olarak önümüzdeki dönemde, bu sene sonuna doğru belki çok daha güzel haberlerini vereceğiz. Otomotiv alanında da önemli işlere başlıyor olacağız.
Dünyada da teknoloji şirketleri ön plana çıktı, bu da Türkiye’deki yansıması aslında Karel’e olan ilgi bunu gösteriyor. Son iki yıl olarak bakarsanız hissedeki artış çok daha fazla. Doğru noktalara doğru geliyoruz.
Otomotiv alanındaki yatırıma dair biraz detay paylaşabilir misiniz? Ne kadarlık bir yatırım hedefi koydunuz ve sektör içinde tam olarak ne yapacaksınız?
Neler yaptığımızdan başlamak istiyorum. Ciddi bir Ar-Ge yatırımı yapıyoruz. Ekiplerimizi güçlendiriyoruz. Bir kısmı Türkiye içinde, bir kısmı Türkiye dışında çok farklı otomotiv firmalarıyla bir takım projeleri takip ediyoruz, nominasyonlar aldık, alıyoruz. “Seri üretim ne zaman başlayacak?” derseniz, bu senenin ikinci yarısından itibaren yavaş yavaş başlayacak. Önümüzdeki seneden itibaren daha büyük rakamlara ulaşacaktır. Burada çok önemli bir fırsat var. Elektrikli araca geçiş ve otomotivde elektroniğin artış oranının artışı ile (şuanda araçların elektronik alt bileşenlerinin oranı %50’yi geçti, bu daha da artacak.) bizim gibi firmalara fırsat doğuyor. Farklı teknolojiler için herkes aynı noktadan başlıyor. Dolayısıyla biz yurtdışı firmalarla da çok güzel rekabet edebiliyoruz ve bunu da görüyoruz verdiğimiz teklifler ve aldığımız tepkilerle. Çok başarılı şekilde burada ilerleyebiliyoruz.
Bu sektöre gireceğinizi daha önce açıklamıştınız, hemen akabinde TOGG’un tedarik süreçlerinde de isminizi duyduk. Bilançoya, gelirlere hangi vadede yansımasını bekliyorsunuz?
2022’den itibaren kayda değer bir yansıması olmasını bekleyebiliriz. Bu sene de bilançoda yer alır ama küçük rakamlarla yansır.
TESİD Yönetim Kurulu Başkanı olarak Türk elektronik sanayicilerinin dış pazar konusundaki vizyonunu nasıl görüyorsunuz? Sektör adına pandemiden bir bilinç, bir kazanım oldu mu?
Yavaş yavaş bu bilinç oluşuyor. Biz TESİD olarak bunu hızlı bir şekilde desteklemeye çalışıyoruz, duyurmaya çalışıyoruz. Burada şu önemli; Startup tarafında yani yeni kurulan girişim şirketler tarafında gerçekten yurtdışına doğru bir yönelim var. Bu tür şirketlerin çoğunun ilk hedefi yurtdışı. Bu şirketlerin çok güzel insan kaynakları var, iyi fikirleri var ve iyi ürünler çıkarıyorlar ama bizler gibi şirketlere yani TESİD’in üyesi olan daha iyi geçmişi olan firmaların desteğine, iş birliğine ihtiyacı var. Çünkü ürünleştirme konusunda tecrübeli değiller. Biz de TESİD olarak bunu çok ön plana çıkartıyoruz. Son dönemdeki temel hedefimiz bu. Firmalar arası iletişimi kurup, beraber geliştirebilecekleri projeleri hızlı bir şekilde geliştirip özellikle yurtdışına satış için ortaklaşa çaba harcamaları için uğraşıyoruz. Bu çok önemli gerçekten. Startupların bir odağı var, belli konularda belli teknoloji geliştiriyorlar, büyük firmaların tecrübesi var ürünleştirme konusunda. Bu ikisini bir araya getirirseniz çok hızlı bir şekilde yurtdışına teknoloji ihraç etmeye başlarız. Bu otomotiv sektörü için de aynı şekilde. Dünyanın dev otomotiv firmaları kendi bünyelerinde startupları destekleyen böyle merkezler kuruyorlar.
Bu yazıyı okuyanlar, bunları da okudu;
Girişimci Adaylarına Öneriler
5G ve IoT, Otonom Araçlar İçin Neden Önemli?
Türkiye’de Teknoloji Üretimi
