Salgın döneminde ortaya çıkan ihtiyaçlara yönelik yeni üretim çalışmaları neler? Karel'in ventilatör (solunum cihazı) üretimi nasıl başladı, nasıl devam ediyor? Karel, Türkiye'nin Otomobili (TOGG) projesinde yer alıyor mu, görüşmeler var mı? Karel, pandemi dönemini nasıl geçiriyor? Karel Kurucu Ortağı ve Teknik Murahhas Üyesi Yaman Tunaoğlu, Bloomberg HT canlı yayınında değerlendirdi.
Canlı Yayından Satır Başları
- Salgın döneminde şirketinizin kendi alanlarıyla ilgili süreç nasıl gelişti nasıl farklılaştı? Yeni üretim alanlarınız var mı? Ventilatör üretimi ile ilgili ne noktaya geldiniz, ne kadarlık bir üretim potansiyeliniz var? Pakistan başta olmak üzere ihracat ile ilgili neler söyleyebilirsiniz?
Pandemi geçen sene mart ayında başladığı zaman açıkçası bir sosyal sorumluluk projesi olarak ne yapabiliriz diye düşündük. Biz de bir elektronik firması olarak hem Ar-Ge, hem de üretim yeteneği olan bir elektronik firması olarak firmaları araştırdık ve Ankara’da orta ölçekli bir firma bulduk. Daha mobil bir cihazın üretimini yapıyordu, normal orta hava basıncıyla çalışan gerektiğinde aküyle çalışabilen, mobil bir ventilatör. O dönemde pandemi daha yeni başlamıştı, genel bir panik havası hakimdi, neye ne kadar ihtiyaç olacağı belli değildi. Bu firmaya biz size destek olalım üretim açısından dedik çünkü seri üretim yapacak bir sermaye ve durumları yoktu. Onlar da sıcak yaklaştılar, sistem için gerekli malzemeyi hızlı bir şekilde tedarik ettik ve üretime hazır hale geldik. Bu arada fabrikamızda da tıbbi cihazları üretmek için gerekli çalışmayı yapıp sertifikamızı da aldık. Daha sonra bildiğiniz gibi Türkiye’de özellikle bu cihazlara çok fazla ihtiyaç olmadı.
Yurt dışında ne yapabiliriz diye baktık. Pakistan’da savunma sanayi tarafında üretim yapan bir firmayla görüştük. Onlara teknoloji transferi de sağlayarak bir yerleştirme çalışması yaptık. Gerekli bir takım farklı istekleri oldu onları yerine getirdik ve 30 adet sistemi onlara gönderdik bu hafta ellerine geçti. Şu anda 500 adet sistem için elimizde yeterli malzeme var. Bui tamamen bir sosyal sorumluluk çalışması olarak başladı, bu şekilde bir noktaya geldi. Karel olarak küçük firmalarla, desteğimiz olabilecek firmalarla son dönemde yaptığımız işbirliği çalışmalarına bir örnek.
- Genel anlamda işlerinizdeki performans artışı ile hem 4. çeyrek, hem de geçtiğimiz yılı nasıl değerlendirirsiniz?
Geçen sene ilk çeyrek gayet iyiydi tabi ikinci çeyrek pandeminin başlamasıyla satış ve siparişlerde bir düşüş meydana geldi. Ondan sonra ikinci yarıdaysa özellikle üretim tarafında hiç beklemediğimiz bir oranda taleple karşılaştık, zorlandık. Yatırım yapmamız gerekti yeni makinalar aldık, bu ilk çeyrekte de devam edecek. Üretim kapasitemizi yaklaşık %50 arttırmış olacağız.
Elektronik sektöründe ciddi bir talep var. Bunun sebebi de dijital dönüşüm ve nesnelerin interneti gibi yeni konseptler. İletişim, ulaşım, enerji gibi her çözümde bir elektronik boyutu bir bilişim boyutu var. Dolayısıyla bu firmaların bizim gibi elektronik firmalarıyla iş birliği yapmaları gerekiyor, bu kapsamda bazen biz bu firmaları buluyoruz ya da o firmalar bizi buluyor. Farklı örnekler vereyim mesela, scooter üreten bir firmanın şarj istasyonunda ona yardımcı oluyoruz. Kompresör üreten bir firmanın kompresörün uzaktan bakımını yapması için bir modül yapıyoruz.
O kadar çok seçenek ve o kadar çok imkan var ki nesnelerin internetini ve birbiriyle bağlı cihazları düşündüğünüz zaman. Bu gerçekten Türkiye için de çok büyük bir fırsat. Elektronik sektöründe, sanayisinde bir lige çıkmak için gerçekten çok büyük bir fırsat. Otomotivde de aynı şekilde elektrikli araçlara geçişte ciddi bir elektronik artışı var ve bu yüzden de bizim gibi hem Ar-Ge yeteneği olan hem üretim yeteneği olan firmaların değeri son dönemde arttı.
Son çeyrek ile ilgili sonuçlar henüz çıkmadı fakat 2020’yi geçen seneye göre %20, %25 arasında gelir artışıyla kapamış olacağız.
- Önümüzdeki sene hayat normalleşirse bu artış aynı şekilde devam edebilir mi? Saydığınız bu alanlar, şirket açısından daha faklı bir amiral gemisi olabilecek bir yapıya dönüşme potansiyeli barındırır mı, yoksa küçük küçük yeni gelirler üreten inovatif alanlar olarak mı değerlendiriyorsunuz?
Bu senenin bütçesinde de yaklaşık o civarda bir büyümeyi hedefliyoruz. Çünkü dediğim gibi üretime yetişemedik geçen yılın ikinci çeyreğinde ve son çeyreğinde özellikle. Bir defa ordan bu yıla sarkan bir üretim talebi var ve sürekli bize üretim açısından talep geliyor. Özellikle Amerika ile Çin arasındaki ticaret savaşları ve konulan bir takım gümrük vergileri nedeniyle aslında elektronik üretimi açısından Türkiye önemli bir merkez haline geliyor. Bunun dışında diğer konularda, tabi biz çok farklı faaliyetler içinde olan bir firmayız. Çıkışımız telekomünikasyon ama şu anda savunma sanayisinde varız, Türkiye’nin en büyük üretim tesislerinden birine sahibiz, bakım çözüm ortaklığında Türkiye’de lider konuma sahibiz, operatörlere anahtar teslim çözümler veriyoruz. Çok farklı faaliyetlerimiz var, 34 yıllık tecrübenin getirdiği bir birikim var dolayısıyla biz aslında önümüzdeki dönemde yolumuzu biraz farklı firmalarla iş birliği yaparak yine elektronik alanlarda kendimize alan yaratmak olarak çizdik.
Nesnelerin interneti geniş bir kapsamda bu alan içine giriyor, bir de otomotiv var. Mobilite, iletişimde mobilite dediğimiz zaman orda da sonuçta otomobil değil bir platform haline geliyor. Birbiriyle bağlantılı otomobiller gündeme geliyor o kapsamda da otomotiv firmalarıyla ciddi ilişkelerimiz var. Otomotiv üretimi için de bir sertifikasyondan geçtik, sertifikamızı aldık. Yani önümüzdeki dönemde Karel'in bu tür firmalarla iş birliği yaparak farklı alanlarda daha da büyüdüğünü görmek mümkün olur ama hep iş birliği olucak zaten önümüzdeki dönemde bence temel şey bu. Firmalar iş birliği yapmak zorundalar, çünkü hızlı bir şekilde piyasanın ihtiyaçlarına cevap vermek gerekiyor. Bu da tek başınıza çok kolay yapılabilecek bir şey değil.
- Türkiye’nin Otomobili projesinde, TOGG projesinde yer alma konusunda bir görüşmeniz var mı?
Evet var ama TOGG’dan önce başka otomotiv firmalarıyla da görüşmemiz oldu, onlarla da devam eden projelerimiz var. TOGG tabi ki bizim için çok özel bir seçenekti, çünkü aslında şu açıdan baktığımızda elektrikli araca geçiş bir dönüm noktası. Yani otomobil üretiminde treni kaçırmış olabiliriz ülke olarak ama elektrikli araçta herkes bizimle aynı noktadan başlıyor. Dolayısıyla TOGG için büyük dönüm noktası, Türkiye için büyük dönüm noktası. Karel olarak elektronikte de elektronik sanayisinde de son gelişmelerin ciddi bir fırsat yarattığını söylemiştik, dolayısıyla burda TOGG gibi bir firmayla Karel gibi firmaların, başka firmalar da var sadece biz değiliz işin içinde, birlikte bir iş yapması çok beklenen faydalı bir durum. Biz o kapsamda bir çok otomotivle ilgili proje için TOGG ile yakın iş birliği içindeyiz, henüz çok somutlaşan şeyler yok bunlar olduğu zaman paylaşacağız.
Bu yazıyı okuyanlar, bunları da okudu;
Girişimci Adaylarına Öneriler
İnovasyon ve Başarının Farklı Yolları
Otomatik Şerit Koruma Sistemi Nedir ve Nasıl Çalışır?
